การอพยพของท่านศาสดา (ซ็อลฯ) จากมักกะฮ์ไปยังมะดีนะฮ์ หนึ่งในเรื่องราวที่สำคัญที่สุดในชีวิตของท่านศาสดามุฮัมมัด (ซ็อลฯ) คือเหตุการณ์อันยิ่งใหญ่ของการอพยพ (ฮิจญ์เราะฮ์) ของท่านและบรรดาสาวก (ซอฮาบะฮ์) ของท่าน จากมักกะฮ์ไปยังมะดีนะฮ์ ดังที่ในคัมภีร์อัลกุรอาน บทอัลอันฟาล โองการที่ 30 และในบทอัลบะกอเราะฮ์ โองการที่ 207 ได้ชี้ถึงเรื่องนี้ไว้ ซึ่งเนื้อหาโดยสรุปก็คือ :

       เมื่อชาวมุสลิมได้ตกอยู่ภายใต้การบีบครั้น การข่มเหงและการทรมานอย่างรุนแรงของบรรดามุชริกีน (ผู้ตั้งภาคี) ในนครมักกะฮ์ ท่านศาสดา (ซ็อลฯ) จึงออกคำสั่งให้ชาวมุสลิมอพยพไปยังนครมะดีนะฮ์ บรรดามุชริกีนรู้สึกถึงภยันตรายอันใหญ่หลวง และพวกเขาพูดกับตัวเองว่า : การอพยพของชาวมุสลิมไปยังมะดีนะฮ์จะเป็นสิ่งทำให้พวกเขามีการก่อตัวขึ้นอย่างแข็งแกร่งในมะดีนะฮ์ และในอนาคตอันใกล้มันจะกลายเป็นเรื่องที่หนักหน่วงสำหรับพวกเรา บรรดาแกนนำของพวกเขาจึงได้มาประชุมปรึกษาหารือกันใน “ดารุนนัดวะฮ์” (สถานที่ปรึกษาหารือของพวกเขา) และแต่ละคนต่างเสนอแนะเกี่ยวกับการสกัดกั้นอิสลามและการประกาศเชิญชวนของท่านศาสดา (ซ็อลฯ) ดังที่ในอัลกุรอาน บทอัลอันฟาลได้ชี้ถึงแผนการนี้ของพวกเขาว่า :

 وَ إِذْ يَمْکُرُ بِکَ الَّذينَ کَفَرُوا لِيُثْبِتُوکَ أَوْ يَقْتُلُوکَ أَوْ يُخْرِجُوکَ وَ يَمْکُرُونَ وَ يَمْکُرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَيْرُ الْماکِرينَ

"และจงรำลึกเมื่อครั้งที่บรรดาผู้ปฏิเสธศรัทธาวางแผนต่อเจ้า เพื่อกักขังเจ้าหรือฆ่าเจ้าหรือขับไล่เจ้าออกไป และพวกเขาได้วางแผนและอัลลอฮ์ก็ทรงวางแผนเช่นกัน และอัลลออฮ์นั้นทรงเป็นเลิศในหมู่ผู้วางแผนทั้งหลาย" (1)

      ในช่วงเวลานั้นเอง อิบลีสได้ปรากฏตัวขึ้นในรูปลักษณ์ของชายชราผู้หนึ่ง และได้เข้ามาในที่ประชุมและได้หยิบยกข้อเสนอแนะของตน ในที่สุดข้อเสนอแนะของอบูญะฮัลก็ได้รับการยอมรับ ข้อเสนอแนะของเขาก็คือ :

“ให้คัดเลือกชายหนุ่มที่กล้าหาญคนหนึ่งจากทุกตระกูลในฐานะเป็นตัวแทน และตัวแทนเหล่านั้นทั้งหมดจะทำการปิดล้อมบ้านของท่านศาสดา (ซ็อลฯ) ในคืนหนึ่ง และจะจู่โจมเข้าไปยังท่านและทำการสังหารท่านบนเตียงนอน"

       เมื่อคืนนั้นมาถึง ญิบรออีลได้แจ้งข่าวเกี่ยวกับเรื่องราวการวางแผนของบรรดามุชริกีนให้ท่านศาสดารับรู้ ท่านศาสดา (ซ็อลฯ) จึงเล่าเรื่องราวดังกล่าวแก่ท่านอิมามอะลี (อ.) และกล่าวกับท่านว่า “คืนนี้จงนอนบนที่นอนของฉันเพื่อให้บรรดาผู้ปฏิเสธศรัทธาที่เฝ้ารอเวลาอยู่นอกบ้านคิดว่าฉันยังนอนอยู่บนเตียงของฉัน และฉันจะแอบออกไปจากบ้าน”

       แม้ว่าการนอนแทนที่ในที่นอนของท่านศาสดา (ซ็อลฯ) และการคลุมผ้าสีเขียวของท่านศาสดาลงบนร่างกายของตนเองนั้นจะมีอันตรายถึงชีวิต แต่ท่านอะลี (อ.) ก็น้อมรับข้อเสนอแนะของท่านศาสดา (ซ็อลฯ) ด้วยชีวิต และได้นอนลงบนที่นอนของท่าน ในค่ำคืนนั้นเมื่อบรรดาตัวแทนของมุชริกีนได้มาปิดล้อมบ้านของท่านศาสดา (ซ็อลฯ) พร้อมกับดาบที่เปลือยจากฝัก ท่านศาสดา (ซ็อลฯ) ได้อำพรางตนหลบออกไปในความมืดของยามค่ำคืนโดยที่เหล่าศัตรูไม่ล่วงรู้ และได้มุ่งหน้าไปยังถ้ำ “ษูร” ซึ่งอยู่ห่างจากมักกะฮ์ไปทางทิศใต้ประมาณ 7 กิโลเมตร และได้ซ่อนตัวอยู่ในที่นั้น และเนื่องจากพบอบูบักรในระหว่างทาง ท่านศาสดา (ซ็อลฯ) จึงได้นำเขาร่วมทางไปด้วย หลังจากนั้นท่านศาสดา (ซ็อลฯ) ได้อพยพออกจากถ้ำ “ษูร” มุ่งสูนครมะดีนะฮ์ ท่านศาสดาได้เดินทางออกจากนครมักกะฮ์ในวันพฤหัสบดีที่ 1 ของเดือนร่อบีอุลเอาวัล ในปีที่ 13 หลังจากได้รับแต่งตั้งเป็นศาสดา (ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของศักราชอิสลาม) และได้เข้าสู่นครมะดีนะฮ์ในวันที่ 12 ของเดือนเดียวกัน

       พระผู้เป็นเจ้าทรงแสดงความภาคภูมิใจต่อมวลมลาอิกะฮ์ในการนอนแทนที่ของอิมามอะลี (อ.) ญิบรออีลและมีกาอีลได้ตามพระบัญชาของพระผู้เป็นเจ้ายังที่นอนของท่านอิมามอะลี (อ.) ญิบรออีลได้กล่าวกับท่านว่า :

 بَخٍ بَخٍ ! مَنْ مِثْلُكَ يَابْنَ أَبِي طَالِبٍ يُبَاهِي اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِكَ الْمَلائِكَةَ

"ช่างโชคดีเหลือเกิน ช่างโชคดีเหลือเกิน! จะมีใครเป็นเหมือนท่านหรือ โอ้บุตรของอบีฏอลิบ อัลลอฮ์ผู้ทรงเกริกเกียรติ ผู้ทรงเกรียงไกรทรงแสดงความภาคภูมิพระทัยในมัน (การเสียสละของท่าน) ต่อมวลมลาอิกะฮ์ (ทวยเทพ)” (2)

      แล้วโองการนี้จากพระผู้เป็นจึงได้ถูกประทานลงมายังท่านศาสนทูตของอัลลอฮ์ ในเรื่องของท่านอะลี (อ.) ว่า :

 وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ

"และในหมู่มนุษย์นั้นมีผู้ที่ขายชีวิตของเขา เพื่อแสวงหาความพึงพอพระทัยของอัลลอฮ์ และอัลลอฮ์นั้นคือผู้ทรงปรานีแก่ปวงบ่าวทั้งหลาย" (3)

แหล่งอ้างอิง :

(1) อัลกุรอาน บทอัลอันฟาล โองการที่ 30

(2) ตัฟซีรอัลกะบีร, ฟัครุรรอซี, เล่มที่ 5, หน้าที่ 174

(3) อัลกุรอาน บทอัลบะกอเราะฮ์ โองการที่ 207

บทความ : เชคมุฮัมมัดนาอีม ประดับญาติ

ศูนย์สารสนเทศอิสลาม สถาบันส่งเสริมการศึกษาและวิจัยเกี่ยวกับอิสลาม