คำสอนที่สำคัญยิ่งประการหนึ่งของอิสลามที่ท่านศาสดา (ซ็อลฯ) และบรรดาอิมาม (อ.) ได้กำชับไว้เป็นอย่างมาก นั่นก็คือ เรื่องของการเลือกคบมิตรและเพื่อนสนิท

      ในฮะดีษ (วจนะ) บทหนึ่งที่ได้รับรายงานมาจากท่านอิมามอะลี (อ.) ซึ่งท่านได้กล่าวว่า

إِيَّـاكَ وَمُصَادَقَةَ الأَحْمَقِ فَإِنَّهُ يُرِيْـدُ أَنْ يَنْفَعَكَ فَيَضُرُّكَ

إِيَّـاكَ وَمُصَادَقَةَ البَخِيْلِ فَإِنَّهُ يُبْعِدُ عَنْكَ أَحْوَجَ مَـاتَكُوْنُ إِلَيْهِ

وَإِيَّـاكَ وَمُصَادَقَةَ الفَـاجِرِ فَإِنَّهُ يَبِيْعُكَ بَِالتَّـافِهِ

وَإِيَّـاكَ وَمُصَادَقَةَ الكَذَّابِ فَإِنَّهُ كاَلسَّرَّابِ يُقْرِبُ عَلَيْكَ البَعِيْدَ وَيُبْعِدُ عَلَيْكَ القَـرِيْبَ

"จงอย่าคบมิตรกับคนโง่ เพราะเขาต้องการที่จะยังประโยชน์ต่อเจ้า แต่ (เนื่องจากความโง่นั้น) เขาจะนำโทษภัยมาสู่เจ้า”

“จงอย่าคบมิตรกับคนใจแคบ เพราะเขาจะตีตัวออกห่างเจ้าในยามที่เจ้ามีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะขอความช่วยเหลือจากเขา”

“จงอย่าคบมิตรกับคนชั่ว เพราะเขาจะขายเจ้าด้วยราคาเพียงน้อยนิด”

และ “จงอย่าคบมิตรกับคนโกหกหลอกลวง เพราะเขาเหมือนกับภาพลวงตา (มิราจ) ที่จะทำให้เจ้ามองเห็นสิ่งที่อยู่ไกลว่าอยู่ใกล้ และจะทำให้เจ้ามองเห็นสิ่งอยู่ใกล้ตัวว่าอยู่ไกล" (จากหนังสือ “นะฮ์ญุลบะลาเฆาะฮ์”)

     คำสอนที่สำคัญยิ่งประการหนึ่งของอิสลามที่ท่านศาสดา (ซ็อลฯ) และบรรดาอิมาม (อ.) ได้กำชับไว้เป็นอย่างมาก นั่นก็คือเรื่องของการเลือกคบมิตรและเพื่อนสนิท บรรดาบุคคลที่มีลักษณะและอุปนิสัยที่น่าเกลียดและไม่ดีงามนั้น จะส่งผลกระทบในทางลบต่อหมู่มิตรและผู้ร่วมสมาคม และจะสร้างความเสียหายที่ไม่อาจเยียวยาแก้ไขได้สำหรับพวกเขา

     ดังนั้นในการเลือกเพื่อนจำเป็นที่เราจะต้องมีความระมัดระวังอย่างมาก อย่างน้อยที่สุดเราจะต้องเลือกที่จะไม่คบมิตรกับผู้ที่มีสี่ลักษณะที่น่าเกลียดนี้คือ

"คนโง่" "คนใจแคบ" "คนเลว" และ "คนโกหกหลอกลวง"

     “คนโง่” แม้เขาจะเป็นผู้ที่มีความเมตตาและความจริงใจก็ตาม แต่เนื่องจากมีสติปัญญาและความคิดอ่านที่ไม่เพียงพอ ไม่สามารถที่จะแยกแยะกรณีต่างๆ ที่เป็นคุณและเป็นโทษได้ ด้วยเหตุผลดังกล่าวนี้ ถึงแม้เมื่อเขาต้องการที่จะทำคุณประโยชน์ให้แก่เพื่อนของตนเอง แต่เนื่องจากความโง่เขลาและไม่รู้เท่าทัน เขากลับกระทำในสิ่งที่จะนำมาซึ่งโทษภัยสำหรับเพื่อนของตนเอง

     “คนใจแคบ” คนตระหนี่ถี่เหนียวและเห็นแก่ตัวก็เช่นเดียวกัน เนื่องจากมีความลุ่มหลงและผูกใจอยู่กับทรัพย์สมบัติทางโลกและวัตถุมากกว่าสิ่งอื่นใด และไม่พร้อมที่จะสูญเสียสิ่งที่เป็นของตัวเองแม้แต่เพียงเล็กน้อย เขาจะดำรงความเป็นเพื่อนกับบุคคลอื่นๆ อยู่ได้ ตราบที่บุคคลเหล่านั้นไม่มีความต้องการที่จะพึ่งพาต่อเขา แต่วันใดก็ตามที่เพื่อนคนหนึ่งของเขามีความจำเป็นต่อการช่วยเหลือของเขา แม้จะเป็นความจำเป็นอย่างยิ่งยวดก็ตาม เขาก็ไม่พร้อมที่จะหยิบยื่นความช่วยเหลือแก่เขา ไม่พร้อมที่จะเสียสละทรัพย์สินอันเป็นวัตถุนอกกายให้แก่เพื่อนของตน พร้อมที่จะทอดทิ้งและปล่อยเพื่อนของตนเองให้อยู่ตามลำพังกับความจำเป็นดังกล่าวได้อย่าง่ายดาย

     “คนเลว” หรือคนที่ประพฤติชั่วและก่อความเสียหายในหน้าแผ่นดิน ก็เป็นคนอีกจำพวกหนึ่งที่ควรจะต้องหลีกเลี่ยงจากการคบเป็นเพื่อนและมิตรสนิท คนจำพวกนี้เขาจะทำลายเกียรติและศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์และความสำเร็จในชีวิตแห่งปรโลกของตนเองได้ เพื่อแลกกับสิ่งที่ไร้ค่าและความสุขที่ไร้ความจีรังยั่งยืนแห่งโลกนี้ ดังนั้นจึงเป็นที่ชัดเจนยิ่งว่าคนประเภทนี้ย่อมจะไม่เห็นคุณค่าใดสำหรับหมู่มิตรของตนเอง และเขาสามารถที่จะขายเพื่อนของตนเองได้ตลอดเวลา เพื่อแลกกับผลประโยชน์เพียงเล็กน้อย

     “คนโกหกหลอกลวง” ก็เช่นเดียวกัน ไม่คู่ควรต่อการเลือกคบเป็นมิตร เนื่องจากคนลักษณะเช่นนี้เป็นเหมือนกับภาพลวงตา (มิราจ) ที่มองไกลๆ เห็นเป็นเหมือนน้ำ แต่เมื่อเข้าไปใกล้ๆ ไม่มีอะไรนอกจากพื้นดินและกรวดทรายในท้องทะเลทรายที่แห้งแล้งเพียงเท่านั้น คนประเภทนี้คอยคิดที่จะโกหกหลอกลวงผู้อื่นเพียงเท่านั้น คนโกหกหลอกลวงมักจะกระทำในสิ่งที่ดีให้เห็นเป็นการกระทำที่ไม่ดีเสมอ และจะการกระทำที่ไม่ดีงามให้เห็นเป็นสิ่งดีงาม

      ผลของการกระทำทั้งหมดก็คือ ผู้ที่คบคนโกหกหลอกลวงเป็นมิตรสนิทนั้น เขาจะถูกหลอกด้วยคำพูดต่างๆ ที่สวยหรูของเขาผู้นั้น แล้วเขาก็จะพบกับข้อผิดพลาดที่ใหญ่หลวงสองประการในชีวิตของตัวเอง

     ประการแรก คือ : เขาหันหลังให้กับการกระทำและสิ่งที่เป็นความดีงามทั้งหลาย เนื่องจากหลงผิดคิดไปว่าการกระทำและสิ่งเหล่านั้นเป็นเรื่องไม่ดี

     ประการที่สอง คือ : เขาจะหันเข้าสู่การกระทำที่ไม่ดีและเป็นเรื่องที่ผิดพลาด เนื่องจากคำพุดต่างๆ ของเพื่อนที่โกหกหลอกลวงได้ทำให้เขาหลงคิดไปว่าการกระทำเหล่านั้นเป็นสิ่งที่ดีงาม

     ดังนั้นเมื่อเราต้องการที่จะเลือกคบหาสมาคมหรือเป็นมิตรสนิทกับใคร จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องระมัดระวังและพิจารณาให้รอบคอบเสียก่อนว่า เขาผู้นั้นเป็นหนึ่งในบุคคลสี่จำพวกนี้หรือไม่ ด้วยเหตุผลดังกล่าวที่ท่านอิมามอะลี (อ.) ได้กำชับสั่งเสียให้หลีกเลี่ยงจากการคบมิตรกับบุคคลเหล่านี้ เนื่องจากความปรารถนาดีที่มีต่อมนุษยชาติทั้งหมด

บทความโดย : เชคมุฮัมมัดนาอีม ประดับญาติ

ศูนย์สารสนเทศอิสลาม สถาบันส่งเสริมการศึกษาและวิจัยเกี่ยวกับอิสลาม